Stevia vind je in steeds meer producten, van frisdrank tot chocola. Het extract uit de bladeren van de Stevia plant wordt al honderden jaren gebruikt als zoetstof en zelfs als medicijn. Stevia lijkt dan ook positieve effecten te hebben op onze gezondheid. Maar is stevia echt veilig? En waar moet je op letten als je stevia koopt?
Wat is stevia?
Stevia is een natuurlijke, caloriearme zoetstof die wordt gewonnen uit de bladeren van de Stevia plant. De plant komt oorspronkelijk uit Brazilië en Paraguay, waar de Guaraní de bladeren gebruikten als medicijn, lekkernij en om dranken mee te zoeten.
De blaadjes van de Stevia plant bevatten zogenoemde steviol glycosiden, die een intens zoete smaak hebben. Bij groene stevia worden de bladeren gedroogd en vermalen tot een poeder. Voor stevia extract worden de steviol glycosiden via een intensief proces uit het blad gewonnen.
In welke producten vind je stevia?
Steeds meer producenten van voedingsmiddelen en dranken gebruiken stevia om hun producten mee te zoeten. Je vindt stevia onder andere in de volgende producten:
- Frisdrank
- Fruit in blik
- Jam
- Zuivelproducten, zoals ijs en yoghurtdrinks
- Siroop
- Chocola, zoals bonbons
- Gebak
- Desserts
- Alcoholische dranken
Waarom stevia een geschikte zoetstof is
Groene stevia smaakt zo’n 10 tot 15 keer zoeter dan suiker [1] en stevia extract is maar liefst 30 tot 150 keer zoeter dan witte tafelsuiker [2]. Doordat stevia hittebestendig is, kun je het op veel manieren gebruiken:
- In je koffie of thee
- Over je yoghurt
- In smoothies
- Over je havermout
- In zelfgemaakte repen
- Toegevoegd aan zelfgemaakte siroop
- In gebak
De Europese Voedsel- en Warenautoriteit (EFSA) geeft aan dat zuivere stevia een veilige zoetstof is [3]. Pure stevia zou zelfs één van de meest veilige suikervervangers zijn [4].
Stevia bevat geen koolhydraten, calorieën of kunstmatige ingrediënten. Dit maakt het een geschikte zoetstof voor iedereen die minder suiker wil eten of wilt afvallen.
Stevia: de voordelen
Als zoetstof en suikervervanger heeft stevia heeft verschillende voordelen:
Je lijf neemt stevia niet op. Als je wilt afvallen, kun je met stevia blijven genieten van zoete drankjes en gerechten zonder calorieën binnen te krijgen.
Als je diabetes hebt, kan stevia een manier zijn om dranken en voedingsmiddelen te zoeten zonder nadelig effect op je suikerspiegel [5].
Stevia is natuurlijk, in tegenstelling tot andere suikervervangers. De zoetstof vormt daarom geen belasting voor je lichaam [5,7-9].
Stevia is goed verdraagbaar. Er zijn geen gevallen bekend van een allergie voor stevia poeder of vloeistof [10].
Heeft stevia nadelen?
Doordat de smaak van stevia langzaam ontwikkelt, smaakt Stevia niet meteen zoet. Daarentegen heeft stevia een langere nasmaak. Sommige mensen ervaren de nasmaak als metaalachtig.
Anders dan suiker, wordt de smaak van stevia niet intenser naarmate je er meer van gebruikt. Te veel stevia geeft eerder een bittere, zoethoutachtige smaak.
Stevia kun je niet gebruiken om toetjes of gebak mee te karamelliseren. Ook kefir maken werkt niet met stevia.
Is stevia gezonder dan suiker?
Hoewel stevia een E-nummer (E960) heeft, is zuivere stevia gezonder dan suiker. De zoetstof bevat vrijwel geen calorieën en heeft geen effect op je suikerspiegel.
Waar je op moet letten bij het kopen van stevia
Puur stevia extract bevat 95 procent of meer steviol glycosiden. Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) is alleen deze vorm van stevia geschikt voor gebruik in voedingsmiddelen en dranken [9].
Let dus op dat je pure stevia koopt, dus zonder de volgende toevoegingen.
- Aspartaam
- Erythritol
- Sucralose
- Maltodextrine
Aspartaam is een kunstmatige zoetstof met allerlei nadelen voor je gezondheid (lees dit artikel voor meer informatie). Erythritol is en suikervervanger die een opgeblazen gevoel en diarree kan geven. Sucralose heeft invloed op je suikerspiegel en kan bij verhitting schadelijk zijn [17,18].
Maltodextrine is een suikervervanger die weliswaar minder calorieën levert dan tafelsuiker, maar die je suikerspiegel nóg sneller laat stijgen dan gewone witte suiker.
Om te zien of je met zuivere stevia te maken hebt, kijk je het beste bij de ingrediënten op de verpakking. Als er ‘stevia extract’ of ‘stevia rebaudiana’ op staat, heb je zuivere stevia in handen.
Aan producten met stevia wordt soms ook nog suiker of een andere zoetstof toegevoegd om de bijsmaak van stevia te maskeren. Let dus in de winkel even op of een product alleen stevia bevat.
Stevia kopen: poeder of vloeistof?
Zuivere stevia is te koop in natuurwinkels en supermarkten. Ook online is zuivere stevia verkrijgbaar. De zoetstof is beschikbaar in twee soorten:
- Poeder: geschikt voor koken en bakken
- Vloeistof: om koffie, thee, drankjes en smoothies mee te zoeten
Suiker vervangen voor stevia: hoeveel gebruik je precies?
Je hebt maar weinig stevia nodig om en drankje, toetje of gebak mee te zoeten. Een snufje stevia extract is bijvoorbeeld net zo zoet als ongeveer één theelepel tafelsuiker. Als je suiker vervangt door stevia, gebruik dan deze hoeveelheden:
- 1 theelepel suiker = ⅛ theelepel stevia poeder = 5 druppels vloeistof
- 1 eetlepel suiker = ⅓ theelepel stevia poeder = 15 druppels vloeibare stevia
Hoeveel stevia is veilig?
Van steviolglycosiden zou je dagelijks niet meer dan 4 milligram per kilo lichaamsgewicht binnen moeten krijgen. Stel dat je 60 kilo weegt, dan is dat 240 milligram. In deze hoeveelheden is stevia ook veilig tijdens zwangerschap [19] en borstvoeding.
Er zouden inmiddels onderzoeken zijn die aantonen dat een dagelijkse inname van 8 en 12 milligram stevia per kilo lichaamsgewicht ook veilig is.
Wanneer moet je uitkijken met stevia?
Stevia kan een effect hebben op de werking van bepaalde medicijnen. Zo kun je in de volgende gevallen beter geen stevia gebruiken:
- Als je medicijnen slikt tegen diabetes
- Als je medicijnen neemt tegen een hoge bloeddruk (bloeddrukverlagers)
- Als je medicatie met lithium slikt
Hoewel er geen gevallen bekend zijn, is het mogelijk dat je een allergische reactie krijgt van stevia als je allergisch bent voor planten in de composietenfamilie. Denk bij een allergische reactie aan:
- Buikpijn
- Misselijkheid
- Braken
Als je klachten krijgt, stop dan het gebruik van stevia en kijk of de klachten verdwijnen. Als dat niet het geval is of als je ernstige klachten hebt, neem je het beste contact op met je huisarts.
1 waarschuwing
Met stevia krijg je geen calorieën en koolhydraten binnen. Je zou dus gemakkelijk kunnen denken dat je daarnaast best een koolhydraat- of calorierijke snack of maaltijd kunt nuttigen. Voor je suikerspiegel en gewicht is dat echter niet zo best. Gebruik stevia dus als gezonde suikervervanger binnen een gezond, koolhydraatarm eetpatroon.
[1] Savita, S.M. et al. (2004). Stevia rebaudiana – A Functional Component for Food Industry. Journal of Human Ecology, 15(4). doi: 10.1080/09709274.2004.11905703.
[2] Cardello, H.M.A.B. et al. (1999). Measurement of the relative sweetness of stevia extract, aspartame and cyclamate/saccharin blend as compared to sucrose at different concentrations. Plant Foods for Human Nutrition, 54, 119-129. doi: 10.1023/A:1008134420339.
[3] Aguilar, F. et al. (2010). Scientific Opinion on the safety of steviol glycosides for the proposed uses as a food additive. EFSA Journal, 8(4), 1537. doi: 10.2903/j.efsa.2010.1537.
[4] https://cspinet.org/new/201411121.html
[5] Anton, S.D. et al. (2010). Effects of stevia, aspartame, and sucrose on food intake, satiety, and postprandial glucose and insulin levels. Appetite, 55(1), 37-43. doi: 10.1016/j.appet.2010.03.009.
[6] Akbarzadeh, S. et al. (2014). The Effect of Stevia Rebaudiana on Serum Omentin and Visfatin Level in STZ-Induced Diabetic Rats. Journal of Dietary Supplements, 12(1), 1-12. doi: 10.3109/19390211.2014.901999.
[7] Toskulkao, C. et al. (1997). Acute toxicity of stevioside, a natural sweetener, and its metabolite, steviol, in several animal species. Drug and Chemical Toxicology, 20(1-2), 31-44. doi: 10.3109/01480549709011077.
[8] Ahmad, J. et al. (2018). Effect of Incorporating Stevia and Moringa in Cookies on Postprandial Glycemia, Appetite, Palatability, and Gastrointestinal Well-Being. Journal of the American College of Nutrition, 37(2), 133-139. doi: 10.1080/07315724.2017.1372821.
[9] Barriocanal, L.A. et al. (2008). Apparent lack of pharmacological effect of steviol glycosides used as sweeteners in humans. A pilot study of repeated exposures in some normotensive and hypotensive individuals and in Type 1 and Type 2 diabetics. Regulatory Toxicology and Pharmacology, 51(1), 37-41. doi: 10.1016/j.yrtph.2008.02.006.
[10] Urban, J.D. et al. (2015). Steviol glycoside safety: are highly purified steviol glycoside sweeteners food allergens? Food and Chemical Toxicology, 75, 71-78. doi: 10.1016/j.fct.2014.11.011.
[11] Sharma, N. et al. (2009). Effect of Stevia Extract Intervention on Lipid Profile. Studies on Ethno-Medicine, 3(2), 137-140. doi: 10.1080/09735070.2009.11886351.
[12] Hsieh, M.-H. et al. (2003). Efficacy and tolerability of oral stevioside in patients with mild essential hypertension: A two-year, randomized, placebo-controlled study. Clinical Therapeutics, 25(11), 2797-2808. doi: 10.1016/S0149-2918(03)80334-X.
[13] Paul, S. et al. (2012). Stevioside induced ROS-mediated apoptosis through mitochondrial pathway in human breast cancer cell line MCF-7. Nutrition and Cancer, 64(7), 1087-1094. doi: 10.1080/01635581.2012.712735.
[14] Ukiya, M. et al. (2013). Cytotoxic and Apoptosis-Inducing Activities of Steviol and Isosteviol Derivatives against Human Cancer Cell Lines. Chemistry & Biodiversity, 10(2), 177-188. doi: 10.1002/cbdv.201200406.
[15] Lee, J., & Kim, J.H. (2016). Kaempferol Inhibits Pancreatic Cancer Cell Growth and Migration through the Blockade of EGFR-Related Pathway In Vitro. PLOS ONE, 11(5), e0155264. doi: 10.1371/journal.pone.0155264.
[16] Komes, D. et al. (2013). Formulating blackberry leaf mixtures for preparation of infusions with plant derived sources of sweeteners. Food Chemistry, 151, 385-393. doi: 10.1016/j.foodchem.2013.11.087.
[17] Schiffman, S.S., & Rother, K.I. (2013). Sucralose, A Synthetic Organochlorine Sweetener: Overview Of Biological Issues. Journal of Tocxicology and Environmental Health, Part B, 16(7), 399-451. doi: 10.1080/10937404.2013.842523.
[18] Soffritti, M. et al. (2016). Sucralose administered in feed, beginning prenatally through lifespan, induces hematopoietic neoplasias in male swiss mice. International Journal of Occupational and Environmental Health, 22(1), 7-17. doi: 10.1080/10773525.2015.1106075.
[19] Pope, E. (2014). Sugar substitutes during pregnancy. Canadian Family Physician, 60(11), 1003-1005.
10 reacties op “Stevia: gezond of juist niet?”
Geachte,
In dit artikel staat :”Er zijn zelfs aanwijzingen dat stevia je bloedsuikerspiegel kan helpen verlagen (bron, bron).
Er staat ook:” Ook als je diabetes type 2 hebt, biedt stevia een manier om toch van zoet te genieten.”
Verder lees ik:” Zo kun je in de volgende gevallen beter geen stevia gebruiken:
Als je medicijnen slikt tegen diabetes”
Hoe moet ik dit nu interpreteren??
Hebt u weet dat aspartaan invloed zou hebben op eventuele oogaandoeningen op latere leeftijd,
MVG
T.Piedfort
Bij Diabetes 1 is iedere vorm van zoetstof in combinatie met de medicijnen niet goed voor de stabiliteit van de bloedsuikerspiegel. Bij Diabetes 2 kan de verandering in leefstijl zorgen voor tegengaan van medicijngebruik. Dan kan Stevia toch zorgen voor de smaak van zoetigheid en zit het geen medicijngebruik in de weg.
Van de oogaandoening en aspartaam ken ik het oorzaak en gevolg niet.
Mag men stevia in tabletjes gebruiken tijdens diarree?
Een enkel tabletje mag wel. Liever niet meer dan 2 per dag. We adviseren ook liever pure stevia in druppelvorm,; dat is het meest natuurlijke product.
Goeiedag Allergie van stevia komt wel voor en niet alleen buikpijn en diarree hoofdpijn enz ik zelf krijg bij in name 5 uur erna de meest erge aanval hartkloppingen te laag suiker door de stevia benauwd en val zelfs flauw heb nu altijd een histamine prik bij me
te veel stevia in youghort geeft een bittere nasmaak
Kruiden in de tuin die ik graag gebruik. kan ik grwoon veilig een vers blaadje stevia in de thee/koffie gebruiken?
Zeker weten!
Waarom mag pure stevia, dus de blaadjes van het plantje zelf, niet meer verkocht worden in de EU?
De plant is als geheel niet als veilig verklaard. Daarom mogen alleen stevia plantdelen die verwerkt zijn, verkocht worden. Zo worden alleen de veilige delen gebruikt en is er toezicht op wat de mensen ervan gebruiken.