In onze drukke samenleving krijgen we dagelijks veel prikkels binnen. Voor sommige mensen kan dit leiden tot overprikkeling.
Dat kan best vervelend zijn. In dit artikel lees je over de oorzaken hiervan en praktische tips om overprikkeling te verminderen.
- Een overprikkeld brein ontstaat door een teveel aan prikkels en onvoldoende herstel.
- Symptomen zijn vermoeidheid, concentratieproblemen en gevoeligheid voor licht en geluid.
- Je kunt overprikkeling verminderen met rustmomenten, beweging en bewuste schermtijd.
Inhoud
Wat is een overprikkeld brein?
Een overprikkeld brein ontstaat wanneer het zenuwstelsel te veel prikkels verwerkt zonder voldoende herstelmomenten.
Dit kan gebeuren bij mensen die gevoelig zijn voor externe prikkels zoals:
- Harde geluiden
- Felle lichten
- Langdurige stress
- Slaaptekort
- Ongezonde levensstijl
Je zenuwstelsel speelt hierin een belangrijke rol. Het zorgt ervoor dat je lichaam in balans blijft en goed kan reageren op wat er om je heen gebeurt.
Bij overprikkeling werkt dit systeem niet meer zoals het hoort, waardoor je je sneller overweldigd voelt. Dit kan zowel mentale als fysieke klachten veroorzaken.
Als overprikkeling je dagelijks functioneren belemmert, kan het verstandig zijn om een psycholoog te raadplegen.
Symptomen van een overprikkeld brein
De symptomen van een overprikkeld brein kunnen variëren, maar de meest voorkomende klachten zijn:
- Hoofdpijn
- Vermoeidheid
- Gevoeligheid voor prikkels
- Moeite met concentreren
- Emotionele uitbarstingen
- Spierpijn
- Spanning in het lichaam
Als je merkt dat je vaak last hebt van deze symptomen, kan het zijn dat je zenuwstelsel overbelast is.
Oorzaken van een overprikkeld zenuwstelsel
Er zijn verschillende oorzaken voor een overprikkeld zenuwstelsel. Enkele veel voorkomende triggers zijn:
Langdurige stress
Chronische stress zorgt ervoor dat je zenuwstelsel voortdurend actief blijft, waardoor je moeilijk kunt ontspannen.
In dit artikel lees je meer over cortisol, een hormoon dat vrijkomt tijdens langdurige stress.
Slaapgebrek
Tijdens de slaap herstelt je brein. Te weinig slaap kan ervoor zorgen dat prikkels minder goed gefilterd worden.
Heb je last van slaapgebrek? In dit artikel lees je meer over de beste slaapmiddelen zonder recept.
Digitale overbelasting
Overmatig gebruik van schermen, sociale media en constante notificaties zorgen voor een continue stroom aan prikkels.
Voeding en leefstijl
Een ongezond dieet met veel suiker en cafeïne kan bijdragen aan overprikkeling. Ook een gebrek aan beweging kan een negatieve invloed hebben.
Langdurige stress, slaapgebrek en een ongezonde leefstijl kunnen het zenuwstelsel uit balans brengen en overprikkeling verergeren.
Hoe voelt overprikkeling?
Overprikkeling kan voor iedereen anders aanvoelen, maar het wordt vaak omschreven als een overweldigend gevoel van mentale uitputting.
Geluiden, beelden en andere prikkels lijken veel harder binnen te komen dan normaal, waardoor zelfs alledaagse situaties vermoeiend kunnen zijn.
Gesprekken kosten meer energie, concentreren wordt lastig en het voelt alsof je hoofd geen rust meer krijgt.
Sommige mensen ervaren daarbij een constant opgejaagd gevoel, alsof ze altijd ‘aan’ staan, terwijl anderen juist het gevoel hebben de controle kwijt te zijn en moeite hebben om hun gedachten te ordenen.
Dit kan zich ook fysiek uiten, zoals:
- Gespannen spieren
- Hoofdpijn
- Vermoeidheid
Praktische tips om overprikkeling te verminderen
Gelukkig zijn er manieren om een overprikkeld brein tot rust te brengen. Hier zijn enkele effectieve tips:
Creëer een prikkelarme omgeving
Vermijd fel licht, harde geluiden en drukke ruimtes als je merkt dat je overprikkeld raakt. Gebruik bijvoorbeeld een koptelefoon met noise-cancelling of dim de lichten in je huis.
Zorg voor voldoende rustmomenten
Plan gedurende de dag momenten in waarop je even niets doet. Dit helpt je zenuwstelsel om te herstellen.
Beperk schermtijd
Probeer ’s avonds je telefoon en laptop te vermijden, zodat je brein kan ontspannen zonder constante prikkels.
Regelmatige lichaamsbeweging
Wandelen, yoga of lichte beweging helpt om stress te verminderen en je zenuwstelsel in balans te brengen.
Pas je voeding aan
Vermijd cafeïne en suiker, en kies voor voeding die je brein ondersteunt, zoals noten, vette vis en groene groenten.
Diepe ademhaling en meditatie
Ademhalingsoefeningen en meditatie kunnen helpen om je zenuwstelsel te kalmeren en de overprikkeling te verminderen.
Wanneer moet je hulp zoeken?
Als je merkt dat overprikkeling je dagelijks functioneren belemmert en bovenstaande tips niet voldoende helpen, kan het verstandig zijn om professionele hulp in te schakelen. Een psycholoog of coach kan je helpen om beter om te gaan met prikkels en stress.
Conclusie
Een overprikkeld brein ontstaat wanneer het zenuwstelsel te veel prikkels verwerkt zonder voldoende herstelmomenten.
Een overprikkeld brein kan een grote impact hebben op je welzijn, maar met de juiste aanpak kun je overprikkeling verminderen.
Langdurige stress, slaapgebrek en digitale overbelasting kunnen het zenuwstelsel uit balans brengen. Een ongezond dieet en gebrek aan beweging verergeren overprikkeling.
Door bewuster om te gaan met prikkels, voldoende rust te nemen en gezonde gewoonten in te bouwen, kun je je zenuwstelsel in balans brengen en meer rust ervaren in je dagelijks leven.
Als je merkt dat je dagelijks functioneren belemmert, kan het verstandig zijn om professionele hulp in te schakelen.
[1] McEwen, B. S. (2007). Stress and the aging brain: Vulnerability & plasticity. Cell, 34(2), 172-176. doi: 10.1016/j.cell.2007.01.024
[2] Moss, S. C., Drexhage, H. A., & Rutten, S. (2022). Wederkerige interacties tussen chronische stress en het neuro-endocriene en immuunsysteem. In E. H. M. Eurelings, C. G. Kooiman, & M. H. Lub (Red.), Het lichaam en psychisch functioneren (pp. 29–37). Bohn Stafleu van Loghum. doi: 10.1007/978-90-368-2683-9_2
[3] Mednick, S. C., Cai, D. J., Shuman, T., Anagnostaras, S., & Wixted, J. T. (2011). An opportunistic theory of cellular and systems consolidation. Trends in Neurosciences, 34(10), 504-514. doi: 10.1016/j.tins.2011.07.004
[4] Posner, M. I., & Rothbart, M. K. (2007). Research on attention networks as a model for the integration of psychological science. Annual Review of Psychology, 58, 1-23. doi: 10.1146/annurev.psych.58.110405.085516
[5] Gross, J. J. (2002). Emotion regulation: Affective, cognitive, and social consequences. Psychophysiology, 39(3), 281-291. doi: 10.1017/S0048577201393198